Αν υποθέσουμε ότι τρεις μήνες, δηλαδή τρία τεύχη αρκούν για να δημιουργηθούν συνήθειες Όταν σχεδιάζαμε το περιοδικό, αποφασίσαμε ότι η στήλη «αντιλογίες» θα περιλαμβάνει δύο εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις για το ίδιο θέμα και μάλιστα χωρίς να δημοσιεύουμε τα ονόματα όσων απαντούσαν. Αν υποθέσουμε ότι τρεις μήνες κυκλοφορίας αρκούν για να δημιουργηθούν συνήθειες, μάλλον ήρθε η ώρα να τις υπερβούμε. Βλέπετε, στο τεύχος Ιουνίου φιλοξενήσαμε την πρόταση του Μανώλη Θεοφανόπουλου, στη στήλη «Συνέντευξη του μήνα» για όσους/ες ενδιαφέρονται να τη θυμηθούν, σχετικά με τη δημιουργία θεσμικού πλαισίου που θα επιτρέπει τη λειτουργία αυτοδιαχειριζόμενων μη κερδοσκοπικών επιχειρήσεων με εργολαβικό χαρακτήρα, με αντικείμενό τους δηλαδή τις «παραγγελίες» που θα τους κάνουν άλλες επιχειρήσεις ή φορείς. Μεταξύ των σχολίων και αντιδράσεων που λάβαμε - καμία από βουλευτές, αν μας ρωτάτε, αλλά γι’ αυτό μπορεί να φταίει ότι δεν μας διαβάζουν, οπότε τόσο το χειρότερο για μας - η εμπεριστατωμένη άποψη του Ζαχαρία Αλυσσανδράκη, που διαφωνεί κάθετα με τη σκοπιμότητα ίδρυσης τέτοιων επιχειρήσεων, από θέση αρχής, όπως θα δείτε. Οι τελευταίες εξελίξεις στο μέτωπο της ανεργίας, με τον «Ελεύθερο Τύπο» να κλείνει και τον ραδιοσταθμό City να περνάει στα χέρια των παραγωγών, έδωσαν άλλη υπόσταση στην αρχική πρόταση: πόσες πιθανότητες επιτυχίας έχει το εγχείρημα και τελικά μπορεί η αυτοδιαχείριση να αποτελέσει λύση; Αφιερώνουμε λοιπόν τη στήλη στον αντίλογο με την ελπίδα ότι η συζήτηση μόλις τώρα ξεκινά. Εταιρία αυτοδιαχείρισης ή Γάτες που γαυγίζουν                                                                          από τον Ζαχαρία Αλυσσανδράκη «Αίσθησιν εποίησε» το 3ο τεύχος του ΝΟΗΜΑΤΟΣ, και ιδίως το άρθρο για τις Εταιρίες Αυτοδιαχείρισης. Μαζεύτηκε πάλι η παρέα στην άκρη του μώλου, βράδυ, με θέα τα απέναντι κότερα και τα φώτα του μικρού λιμανιού, και μετά το δεύτερο ποτήρι μπύρα, ο εργατολόγος της παρέας άρχισε με τη συνηθισμένη του εισαγωγή: «έχω μία απορία». - Ποιό πρόβλημα προσπαθήσατε να λύσετε; Πως θα καθαριστούν οι ακτές χωρίς λεφτά; Μια λύση θα ήταν η εθελοντική εργασία αλλά... δεν κρατάει παραπάνω από μια ημέρα, άντε δύο. Και οι ακτές λερώνονται καθημερινά... Δεχόμαστε, συνέχισε, ότι οι άνθρωποι που θα καθαρίζουν θα πρέπει και να αμείβονται. - Ποιος θα τους πληρώνει;  - Αν τους προσλάβει ο Δήμος, τότε θα επιβαρυνθεί το σύνολο με παραπάνω δημοτικά τέλη, άρα κακόν... Αν δώσουμε τις ακτές σε ιδιώτη, τότε και θα επιβαρυνθούν πάλι οι πελάτες του και θα «ιδιωτικοποιήσουμε κοινωνικό αγαθό», άρα χειρότερον. Και ιδού η εργολαβία. Και μάλιστα η εργολαβία από πολλούς, ισότιμους συνεταίρους. Ο εργατολόγος πάτησε το μυστικό κουμπί της μνήμης, θυμήθηκε ότι για τη λύση κάθε προβλήματος απαιτείται «η συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης» («ό,τι νέος μάθεις, γέρος δεν αφήνεις») και συνέχισε: - Να δούμε λοιπόν, είπε, αν αυτή η εργολαβία, το αυτοδιαχειριζόμενο outsourcing, μας λύνει το πρόβλημα, που, μην ξεχνάμε, ότι, κατά βάση, είναι η έλλειψη χρημάτων. Δέχομαι ότι καιρός είναι να εξετάζουμε «λύσεις από τα κάτω» και ας δούμε το κάτω μέρος της αλυσίδας, τον άνθρωπο που θα καθαρίζει, τον εργαζόμενο, και αυτόν που πληρώνει, τον εργοδότη… Ξέρω ότι δεν σας αρέσει ο όρος αλλά πώς να το κάνουμε, καθένας που πληρώνει κάποιον που δουλεύει, λέγεται εργοδότης, είτε ιδιώτης είναι είτε δημόσιο, είτε κολχοζ είτε ιερός ναός.  Ο εργαζόμενος λοιπόν πρέπει να πληρώνεται. Το πόσο θα εργάζεται και πόσο θα πληρώνεται στη σύγχρονη ευρωπαϊκή κοινωνία το καθορίζουν οι συμφωνίες εργοδοτών – εργαζομένων, σήμερα δε είναι περίπου 33€ ημερομίσθιο ή 4,95 ωρομίσθιο για εργασία 5 ημερών ή 40ωρών την εβδομάδα. Αν λοιπόν για ένα έργο χρειάζονται 10 καθαρίστριες επί 8 ώρες, ο εργοδότης πρέπει να πληρώσει σε κάθε καθαρίστρια 33 € (και εργοδοτικές εισφορές) και για το όλο έργο 330€. Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι το ίδιο έργο το αναθέσει στην αυτοδιαχειριζόμενη ομάδα μετόχων-εργαζομένων. Τότε πάλι 33 € δεν θα πληρώσει για κάθε καθαρίστρια και συνολικά, στην ομάδα των 10, 330€;; Αν ναι, τότε δεν υπάρχει διαφορά από την προηγούμενη περίπτωση. Αν όχι, τότε η ομάδα θα πληρώσει λιγότερα σε κάθε καθαρίστρια, οπότε εκτός ότι παραβιάζει το νόμο, εκμεταλλεύεται τον ιδρώτα της καθαρίστριας. Υπάρχει βέβαια και η δυνατότητα, επειδή έχουμε πλέον «μετόχους», «αφεντικά του εαυτού τους» κλπ και όχι «δούλους της μισθωτής σκλαβιάς» να εκμεταλλεύονται καλλίτερα το χρόνο τους, να οργανώνουν καλλίτερα την παραγωγή και έτσι να παράγουν περισσότερο έργο στην ίδια μονάδα χρόνου. Τότε όμως τον καταναγκασμό τον επιβάλλει όχι ο «καπιταλιστής» εργοδότης αλλά ή «ομάδα» έστω και αυτοδιαχειριζόμενη. Έχω τη γνώμη ότι ο επιβλέπων συνάδελφος είναι πιο σκληρός από τον καπιταλίστα. Μήπως και ο Σταχάνωφ δεν είχε χρονομετρητή για τη νόρμα του;; Κατάλαβε ότι μας είχε κουράσει και κατέληξε: - Να μην ξεχνάμε ότι το πρόβλημα ξεκίνησε από το ότι «ο εργοδότης» ΔΕΝ ΕΙΧΕ 330€ να πληρώσει και δεν τον ένοιαζε αν θα τα πλήρωνε στους εργαζόμενους ιδιώτες ή στους μετόχους-εργαζομένους.   - Και τότε γιατί έχει τέτοια πέραση το outsourcing? Ρωτήσαμε. -  Γιατί ο κάθε εργοδότης επιδιώκει να έχει όσο προσωπικό χρειάζεται, όταν το χρειάζεται και να μην το έχει όταν δεν το χρειάζεται. Είναι τόσα τα αντικίνητρα να προσλάβει προσωπικό με σύμβαση εργασίας που θα το σκεφτεί 10 φορές.. Προτιμά είτε να συμβληθεί με μια Εταιρία Προσωρινής Απασχόλησης που θα του καλύψει την ανάγκη του για 16 μήνες ή να βρει έναν εργολάβο που θα εκτελέσει το έργο και μετά θα φύγει μαζί με το προσωπικό του. Αν λάβουμε υπόψη την ανασφάλιστη εργασία των μεταναστών, την παραμέληση των κανόνων υγιεινής και ασφαλείας, τα μειωμένα ή μη αμειβόμενα και υπερωριακά ωράρια, την ανυπαρξία συνδικαλιστικής δραστηριότητας και τα λοιπά χαρακτηριστικά της «ευελιξίας» θα δούμε ότι ο «εργολάβος» στοιχίζει λιγότερο. Και δεν αλλάζει η κατάσταση αν αντί για το πλέγμα ιδιώτης εργολάβος + προσωπικό έχουμε το πρόσωπο της «ομάδας», με όποια νομική μορφή θέλετε, και τους μετόχους-εργαζομένους… Δεν παύει η εργασία να είναι εξαρτημένη, αφού η «ομάδα» προσδιορίζει τι εργασία θα εκτελέσεις, πότε και πόσα λεφτά θα πάρεις και, στο τέλος, μπορεί να σε διώξει. - Δηλαδή δεν πιστεύεις ότι «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός»; - Το πιστεύω, δεν το αποκλείω, μόνο που δεν βλέπω αποδείξεις ότι δούλεψε το αυτοδιαχειριζόμενο παράδειγμα στην πράξη επί μακρό χρόνο…Θυμάμαι τα άρθρα που δημοσιεύονται στο http://www.zmag.org/zmag αλλά και την «Φάρμα των Ζώων» του Όργουελ και δεν μου φεύγει από το μυαλό κάτι που είχε πει ο Φρίντμαν « Το να περιμένεις παραγωγικότητα από σοσιαλιστική επιχείρηση είναι σαν να ψάχνεις για γάτες που γαυγίζουν… looking for barking cats». «Είσαι αντιδραστικός», του είπαμε. Και η συζήτηση τελείωσε εκεί. Για την ώρα. Η συνέχεια στο επόμενο τεύχος.