 |
 |
 |
|
Ο διάσημος φιλόσοφος, γνωστός και ως «Έλβις της πολιτισμικής θεωρίας», Σλάβοι Ζίζεκ, στο πλαίσιο των διαλέξεων που δίνει ανά τον κόσμο, έκανε μια στάση και στην Αθήνα και μίλησε σε ένα κοινό πάνω από 2000 ατόμων που συνωστίστηκε σε μια αίθουσα του Πολυτεχνείου για να τον ακούσει. Ο ίδιος πάντως ξεκαθάρισε από την αρχή πως δεν θα δώσει απαντήσεις αλλά θα βοηθήσει το κοινό και τον εαυτό του να κάνει τις σωστές ερωτήσεις. Αυτός δεν είναι ο ρόλος του φιλοσόφου άλλωστε;
από τη Συντακτική ομάδα Κάποιοι από εμάς παρακολούθησαν τη διάλεξη live (βλ. στήλη πήγα-είδα) και κάποιοι μέσω video το οποίο είναι αναρτημένο στο διαδίκτυο. Ο τίτλος της διάλεξης του Ζίζεκ ήταν ως συνήθως τόσο προκλητικός όσο και ουσιώδης: «Ζώντας στην εποχή των τεράτων: η κρίση, η Ευρώπη, ο κομμουνισμός». Ο Ζίζεκ αναφέρθηκε σε σύγχρονα ζητήματα προβληματισμού όπως είναι η παγκόσμια οικονομική κρίση, η σταδιακή εμπορευματοποίηση της εκπαίδευσης, η πολυπολιτισμικότητα, η εξουσία και η κρίση του κράτους πρόνοιας. Η αξία της διάλεξης του κατά τη γνώμη μας, εκτός από την ανάλυση, ήταν στη σύνθεση και στη διαπλοκή όλων αυτών των θεμάτων που παρουσίασε ο Ζίζεκ, διότι αυτό που περιμένει κανείς ακούγοντας ή διαβάζοντας έναν φιλόσοφο, είναι κυρίως να κατανοήσει τον τρόπο και τους μηχανισμούς με τους οποίους αυτά τα θέματα συνδέονται μεταξύ τους. Για παράδειγμα ο Ζίζεκ συνέδεσε την επικράτηση του παγκόσμιου καπιταλισμού με το ζήτημα της πολυπολιτισμικής ανεκτικότητας και το πρόβλημα του θρησκευτικού φανατισμού καθώς και την αυξανόμενη ανάγκη για εξειδικευμένη γνώση με το ζήτημα της εξουσίας. Με αυτόν τον τρόπο η διάλεξη του Ζίζεκ έθεσε νέα ερωτήματα με στόχο να αποσαφηνίσει τις πηγές των σύγχρονων συγκρούσεων και αναδείξει το πρόβλημα καθαυτό. Το παλιό και το νέο Οι συζητήσεις που ακολούθησαν μεταξύ μας ήταν εξίσου δυναμικές και ο προβληματισμός έντονος, για όλα όσα είχε «αγγίξει» ο Ζίζεκ και τα οποία σε λίγο καιρό με αφορμή σημαντικά γεγονότα θα βρισκόμασταν πάλι στη διαδικασία να σκεφτούμε. Οι εξελίξεις στις αραβικές χώρες έγιναν δικαίως τα πιο μεγάλα σε έκταση και πολιτική εμβέλεια γεγονότα διεθνώς. Η ανατροπή των καθεστώτων σε Τυνησία και Αίγυπτο, οι διαδηλώσεις σε Ιορδανία και Υεμένη, αλλά και οι συγκρούσεις εδώ δίπλα μας στην Αλβανία σόκαραν πολλούς (πιθανώς και τον ίδιο τον Ζίζεκ) και ανέδειξαν νέα πολιτικά διλήμματα όχι μόνο για τον αραβικό κόσμο αλλά και για τη Δύση. Στην Ελλάδα η κατάληψη αίθουσας της Νομικής από μετανάστες, το πανεπιστημιακό άσυλο σε συνδυασμό με τις προαναγγελθείσες μεταρρυθμίσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, μας έφεραν πάλι αντιμέτωπους με ερωτήματα για το ποια κοινωνία θέλουμε να φτιάξουμε και πως. Στην Ευρώπη οι δηλώσεις πρωθυπουργών για αποτυχία του πολυπολιτισμικού μοντέλου έρχονται η μία μετά την άλλη, αφήνοντας εμάς εδώ αμήχανους για το πώς θα καταφέρουμε να επιλύσουμε συγκρούσεις εν τω μέσω της κρίσης. Κι ενώ τα απομεινάρια του κράτους πρόνοιας παλεύουν να συντηρήσουν ζωντανή τουλάχιστον την ιδέα της κοινωνικής προστασίας, στη Βρετανία εισάγεται το μοντέλο της Big Society για να μοιράσει τις ευθύνες και να μετριάσει το κόστος του κράτους πρόνοιας ενώ παντού ανοίγει η συζήτηση για τη σχέση ανάμεσα στον κοινωνικό και στο δημόσιο τομέα. Δεν ξέρω αν ζούμε στην εποχή των τεράτων κατά Ζίζεκ, φαίνεται όμως πως ο παλιός κόσμος μετασχηματίζεται, αφήνοντάς μας λίγο μουδιασμένους, με την επιθυμία να επιστρέψουμε στοχαστικά στις πηγές του παρελθόντος και να θεωρήσουμε ξανά έννοιες βασικές. Και να τις αναδείξουμε, ξανά, ακόμη κι αν χρειάζεται να τις ξεσκονίσουμε πρώτα. |
