 |
 |
 |
|
Στο Fountain House της Νέας Υόρκης βρέθηκα πριν ένα χρόνο ως εκπαιδευόμενη, σε μια προσπάθεια αναζήτησης εναλλακτικών μοντέλων ψυχικής υγείας που θεωρούσα -και εξακολουθώ να θεωρώ- ότι απουσιάζουν από τον ελλαδικό χώρο.
από την Ελένη Βραδή Τί είναι το Fountain House;Πρόκειται για ένα τοπικό κοινοτικό κέντρο όπου οι συμμετέχοντες σε αυτό έχουν ιστορικό σοβαρής ψυχικής διαταραχής και ονομάζονται μέλη. Από την πρώτη στιγμή δούλεψα από κοινού με τα μέλη, τόσο μέσα στο ίδιο το Fountain House, όσο και ως βοηθός τους στους χώρους εργασίας τους. Αυτό που διαπίστωσα εξαρχής ήταν πως ολόκληρη η φιλοσοφία του Fountain House βασίζεται κατά πολύ στην έννοια του μέλους. Αυτή η έννοια είναι εξαιρετικά σημαντική, καθώς το να είσαι μέλος, το ανήκειν δηλαδή σε μια κοινότητα, αντισταθμίζει τον αποκλεισμό, την απομόνωση, την απόρριψη και το στίγμα που βιώνουν καθημερινά οι ψυχικά πάσχοντες. Το Fountain House είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε τα μέλη να μην αντιμετωπίζονται ως ασθενείς, αλλά ως συμμετέχοντες με αξία, ως συνεργάτες και ως άτομα που έχουν να προσφέρουν στην υπόλοιπη ομάδα. Με άλλα λόγια, το Fountain House δεν εστιάζει στην ασθένεια και στο τι δεν μπορεί να κάνει κάποιος αλλά στην υγιή πλευρά των μελών του και στη δημιουργική αξιοποίηση των δυνατοτήτων του καθενός, μέσω της εργασίας στην κοινότητα. Οι εργασίες λαμβάνουν χώρα καθημερινά, από τις 9 το πρωί ως τις 5 το απόγευμα. Όλη η εργασία γίνεται για το Fountain House και όχι για εξωτερικούς φορείς. Τα μέλη απασχολούνται εθελοντικά σε κάθε πλευρά της λειτουργίας του αναλαμβάνοντας από διοικητικά καθήκοντα μέχρι γραμματειακή υποστήριξη. Ταυτόχρονα υπάρχουν υποδομές για μια σειρά από δραστηριότητες όπως το μαγείρεμα, ο ραδιοφωνικός σταθμός και η κηπουρική. Λίγα λόγια για την ιστορία Το Fountain House, το πρώτο Clubhouse, άνοιξε στη Νέα Υόρκη το 1948. Ήταν μια κοινότητα που δημιουργήθηκε σκόπιμα από άντρες και γυναίκες με ιστορικό ψυχικής ασθένειας, που είχαν βγει πρόσφατα από ένα ψυχιατρικό κρατικό νοσοκομείο και που ήρθαν κοντά ώστε να δημιουργήσουν την ομάδα We Are Not Alone (Δεν Είμαστε Μόνοι). Οι We Are Not Alone ήταν ένας οργανισμός αυτοβοήθειας που αργότερα εξελίχθηκε σε ένα καινοτόμο κοινοτικό πρόγραμμα, το Fountain House, που είχε ως στόχο να βοηθήσει τους ψυχικά πάσχοντες να χτίσουν μια καινούρια, παραγωγική ζωή. Στις αρχές της δεκαετίας του ’50, αγοράστηκε το κτήριο που στεγάζει το Fountain House μέχρι και σήμερα. Ήταν μοναδικό στον κόσμο της ψυχικής υγείας με πολλούς σημαντικούς τρόπους. Σε αντίθεση με άλλα προγράμματα ψυχικής υγείας εκείνης της περιόδου, το Fountain House δημιουργήθηκε με τη λογική ότι τα μέλη του θα μπορούσαν να εργαστούν παραγωγικά και να έχουν μια ικανοποιητική κοινωνική ζωή, παρά την ψυχική τους ασθένεια. Για σχεδόν 30 χρόνια, το Fountain House υπήρξε μοναδικό στον τρόπο που λειτουργεί ενώ ξεχωρίζει από άλλα προγράμματα ψυχικής υγείας, καθώς σε αυτό μέλη και προσωπικό δουλεύουν ως ομάδα. Αντίθετα, το καθεστώς ψυχικής υγείας συνέχισε να βασίζει τα προγράμματα ψυχικής υγείας στο ιατρικό μοντέλο, να τοποθετεί τους ανθρώπους στο ρόλο του ασθενή με αποτέλεσμα αυτοί οι άνθρωποι να δυσκολεύονται να δουν τους εαυτούς τους ως κάτι περισσότερο από απλά ψυχικά πάσχοντες. Από τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του, το Fountain House λειτούργησε στη βάση της ριζοσπαστικής ιδέας ότι οι άνθρωποι με ψυχικές παθήσεις μπορούν να επωφεληθούν από ένα πρόγραμμα βασισμένο στην έννοια της κοινότητας και τις σχέσεις αλληλοβοήθειας. Μια άλλη οπτική για την ψυχική ασθένεια Πολλά πράγματα έχουν ειπωθεί για την ψυχική ασθένεια. Η σύνδεση της ψυχικής ασθένειας με την επικινδυνότητα για παράδειγμα, είναι μια συνηθισμένη προκατάληψη σε βάρος των ψυχικά πασχόντων. Η εμπειρία μου στο Fountain House ήταν τόσο σημαντική για μένα γιατί με βοήθησε να ανακαλύψω την κρυφή ομορφιά των μελών. Όπως αναφέρει η ομάδα αυτοοργάνωσης διπολικών the Icarus Project «κάποιες φορές δημιουργούμε τέχνη, μουσική και ποιήματα που αγγίζουν τους ανθρώπους και αλλάζουν την ιστορία. Κάποιες άλλες φορές μπορεί να είμαστε αποξενωμένοι και μόνοι, έγκλειστοι σε ψυχιατρικά ιδρύματα (…)Είμαστε μέλη μιας ομάδας που έχει παρεξηγηθεί, έχει κατατρεχτεί και που είναι ταυτόχρονα υπεύθυνη για κάποιες από τις σημαντικότερες δημιουργίες της ιστορίας. Kαι είμαστε περήφανοι». |
