 |
 |
 |
|
Σελίδα 1 από 2
Αν προσθέσει κανείς τη χρόνια παραμέληση της έρευνας, ιδίως της κοινωνικής, στα πυρά που δέχεται πανταχόθεν η ελληνική δημόσια διοίκηση, δεν θα προσφέρει μεν τίποτε καινούριο αλλά επίσης κινδυνεύει να κατηγορηθεί ότι ασχολείται με πολυτέλειες. Όμως, η ανάγκη να εφαρμοστούν άμεσα και γρήγορα μέτρα κοινωνικής πολιτικής που επίσης δεν αμφισβητείται από κανέναν, δεν μπορεί να υλοποιηθεί ορθολογικά (δηλαδή, όπως κατέληξε να σημαίνει στις μέρες μας, οικονομικά), παρά μόνον αν βασισθεί σε ερευνητικά δεδομένα. από τις Σ.Ανδριτσοπούλου και Κ.Τριπερίνα Γι’ αυτό, όταν ακούσαμε στην ημερίδα που διοργάνωσε το Υπουργείο Εσωτερικών για την παρουσίαση των αποτελεσμάτων των δράσεων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ένταξης μεταναστών των ετών 2007 και 2008 ότι ολοκληρώθηκε πανελλαδική έρευνα που αποτυπώνει το «πορτραίτο» του μετανάστη και το βαθμό ένταξής του στη χώρα μας, αποφασίσαμε να μάθουμε περισσότερα. Συνομιλήσαμε με τον αναπληρωτή καθηγητή στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης Αντώνη Κόντη, που μοιράστηκε με τον καθηγητή Ηλία Μπεζεβέγκη του τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας την επιστημονική ευθύνη της έρευνας. Το εταιρικό σχήμα που υλοποίησε το έργο είναι μάλλον εντυπωσιακό, αφού περιλαμβάνει την Ελληνική Στατιστική Αρχή, δύο τμήματα του Πανεπιστημίου Αθηνών, συγκεκριμένα το τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης και το τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας, το Ινστιτούτο Μεταναστευτικής Πολιτικής και τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης. Εντυπωσιακοί είναι επίσης και οι χρόνοι υλοποίησης της έρευνας αν σκεφτούμε ότι περιλαμβάνει σχεδόν 2000 συνεντεύξεις σε νοικοκυριά σε όλη την Ελλάδα, τη συγκέντρωση και επεξεργασία των δεδομένων, καθώς και αντίστοιχη έρευνα σε 400 φορείς, με μεγάλα και περίπλοκα ερωτηματολόγια. Κι όλα αυτά, σε περίπου ένα χρόνο, στη διάρκεια του οποίου η Στατιστική Υπηρεσία έγινε Ανεξάρτητη Αρχή και το ΙΜΕΠΟ καταργήθηκε. Το αποτέλεσμα ήταν μια μελέτη τουλάχιστον 1600 σελίδων με πρωτογενή δεδομένα και συμπεράσματα, άπειρες δε δυνατότητες συνδυασμών, συσχετίσεων και εμβάθυνσης. Κατά τη γνώμη μας, πρόκειται για μοναδική δουλειά, όχι μόνον γιατί η μετανάστευση στην Ελλάδα αποτελεί μάλλον θολό τοπίο, αλλά και λόγω της μεθοδολογίας που εφαρμόστηκε στην ερευνητική διαδικασία. Ο κος Κόντης μας διορθώνει ή μάλλον μας προσγειώνει: Μιλάμε για μια πολύπλοκη, δύσκολη και πρωτόγνωρη δουλειά με υψηλές απαιτήσεις. Το αν ανταποκριθήκαμε επαρκώς θα το κρίνει τελικώς η ειδική επιστημονική κοινότητα και οι φορείς σχεδιασμού και άσκησης μεταναστευτικής πολιτικής. Να πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Πρώτα απ’ όλα λοιπόν, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι τα αποτελέσματα της έρευνας αντιπροσωπεύουν όλο τον πληθυσμό των μεταναστών στην Ελλάδα; Αυτή η έρευνα είχε από την αρχή ένα σχεδιαστικό, μεθοδολογικό θα έλεγα, πρόβλημα να επιλύσει. Δηλαδή ποιο δείγμα επιλέγεις. Οι έρευνες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα είναι είτε θεματικές, είτε τοπικές είτε εστιασμένες σε ορισμένες πληθυσμιακές ομάδες. Πανελλαδική έρευνα, αντιπροσωπευτική που να αφορά όλους τους τομείς ένταξης δεν έχει ξαναγίνει και ούτε υπάρχει κάποιος διαθέσιμος στατιστικός πληθυσμός για να αντλήσεις στοιχεία. Γι’ αυτό αποφασίσαμε,και νομίζω ότι τελικώς ήταν σωστή η επιλογή μας, να επιλέξουμε ως στατιστικό πληθυσμό το δείγμα της έρευνας εργατικού δυναμικού της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Αυτή η έρευνα έχει ως μονάδα την κατοικία. Με βάση λοιπόν την απογραφή του 2001 έχουν επιλεχθεί κατοικίες με αντιπροσωπευτικό και στατιστικά αποδεκτό τρόπο. Σ’ αυτήν περιλαμβάνονται περίπου 3000 μετανάστες, από τους οποίους επιλέξαμε τελικά 2000 άτομα με κανόνες συστηματικής δειγματοληψίας και με διάφορα κριτήρια στρωμάτωσης. Πρώτο κριτήριο ήταν η υπηκοότητα των μεταναστών. Και σε ποιες ομάδες καταλήξατε; Με βάση τη ποσοστιαία συμμετοχή κάθε χώρας προέλευσης στο μεταναστευτικό απόθεμα, προβήκαμε σε σχηματισμό 4 μεταναστευτικών ομάδων κατά χώρα ή περιοχή προέλευσης των μεταναστών: πρώτη ομάδα είναι άτομα με αλβανική υπηκοότητα, δεύτερη ομάδα με άτομα με υπηκοότητα από τα νέα κράτη μέλη της Ένωσης, τρίτη ομάδα οι υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης και του Εύξεινου Πόντου και τέλος σχηματίσαμε μια τέταρτη ομάδα με άτομα από Ασία και Αφρική. Θέσατε και κριτήρια φύλου, εκπαίδευσης κ.λπ.; Το δεύτερο κριτήριο που χρησιμοποιήσαμε για να σχηματίσουμε το αντιπροσωπευτικό δείγμα, πέρα από τη στρωμάτωση κατά υπηκοότητα, ήταν αυτό της αστικότητας γιατί θέλαμε να εξετάσουμε αν υπάρχουν διαφορές στα ευρήματά μας μεταξύ αστικών και μη αστικών περιοχών της Ελλάδας. Επίσης, θέσαμε και το κριτήριο του φύλου, για να αντιπροσωπεύονται αναλογικά και τα δύο φύλα, όπως προκύπτει και από άλλες συναφείς έρευνες και δεδομένα είναι περίπου η ίδια και στον πληθυσμό των μεταναστών και των ημεδαπών. Θέσαμε, τέλος, και το κριτήριο της ηλικίας, γιατί θέλαμε να έχουμε στο δείγμα μας μια ηλικιακή πυραμίδα αντίστοιχη της πραγματικής όπως αυτή εξάγεται από συναφείς έρευνες και στατιστικές βάσεις. Κι έτσι, στην έρευνά μας περιλαμβάνουμε άτομα από 15 ως 64 ετών, κατανεμημένα σε ομάδες ηλικιών και άρα μπορούμε να εξάγουμε αντίστοιχα συμπεράσματα. Ξέρουμε εκ πείρας ότι συχνά οι έρευνες σε μετανάστες χάνουν σε εγκυρότητα λόγω γλωσσικών ή ας πούμε πολιτισμικών εμποδίων. Εσείς αντιμετωπίσατε τέτοιο ζήτημα; Οι συνεντεύξεις ήταν αρμοδιότητα της Στατιστικής Αρχής και όπως θα ξέρετε, η ΕΛΣΤΑΤ έχει συνεργαζόμενους συνεντευκτές σε όλη την Ελλάδα. Αυτά είναι εκπαιδευμένα και εξειδικευμένα άτομα τα οποία διεξάγουν όλες τις έρευνες της ΕΛΣΤΑΤ, από απογραφές πληθυσμού μέχρι έρευνες εργατικού δυναμικού. Για τη συγκεκριμένη έρευνα έγιναν επιπλέον δύο επιμορφωτικά σεμινάρια στους συνεντευκτές. Πάντως, τα προβλήματα που συναντήσαμε με τη γλώσσα αντιμετωπίστηκαν από την ΕΛΣΤΑΤ με διερμηνείς γιατί και η ίδια είχε παρόμοια προβλήματα με άλλες έρευνες στο παρελθόν και τα είχε αντιμετωπίσει ανάλογα. Δεν μας αναφέρθηκαν πάντως ιδιαίτερα προβλήματα διερμηνείας. Το βασικό είναι η εγκυρότητα του δείγματος που κάνει όλο αυτό ενδιαφέρον. Επίσης, απ’ ό,τι ακούσαμε στην ημερίδα δημιουργήσατε κάποιους δείκτες, κάτι το οποίο είναι πολύ ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, επιστημονικά αλλά και πρακτικά. Στόχος ήταν ακριβώς αυτός, άλλωστε και ο τίτλος του έργου ήταν «Καθορισμός δεικτών για την αξιολόγηση των πολιτικών ένταξης των υπηκόων τρίτων χωρών στη ελληνική κοινωνία». Άρα εξ ορισμού έπρεπε να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα, να καθορίσουμε δηλαδή δείκτες με τη βοήθεια των οποίων θα μετρήσουμε το βαθμό ένταξης και κατ΄ ακολουθία να αξιολογηθούν οι σχετικές πολιτικές ένταξης. |
