 |
 |
 |
|
Καπιταλισμός και φιλανθρωπία είναι εξ ορισμού δύο ασύμβατες έννοιες. Η πρώτη, για να το πούμε απλά, σημαίνει «παίρνω» ενώ η δεύτερη «δίνω». Η πρώτη λέει «εγώ» ενώ η δεύτερη «εσύ». Ατομισμός και συλλογικότητα, εγωϊσμός και συναίσθηση της κοινωνικής ευθύνης είναι άκρα πάνω στα οποία κινούμαστε και έναντι των οποίων καλούμαστε να πάρουμε θέση καθημερινά χωρίς συχνά να το αντιλαμβανόμαστε. Μπορούν όμως αυτές οι αντιφατικές έννοιες να συνυπάρξουν σε μία στάση; Ή κάθε προσπάθεια είναι καταδικασμένη, για να μην πω ύποπτη;
από την Κυριακή Τριπερίνα Καπιταλιστής ή φιλάνθρωπος;Αφορμή για τις παραπάνω σκέψεις στάθηκε η ομιλία του αμερικανού επιχειρηματία Blake Mycoskie, εμπνευστή της φιλανθρωπικής καμπάνιας One for one και ιδρυτή της εταιρείας Tom’s Shoes. Ο Blake (32 ετών παρακαλώ) θα μπορούσαμε να πούμε πως αντιπροσωπεύει τη νέα, πιο ανήσυχη, σαφώς πιο καινοτόμα αλλά και πιο πραγματιστική γενιά επιχειρηματιών. Ο ίδιος επιχειρεί να ξεφύγει από τα στενά και συνήθως στείρα όρια της φιλανθρωπίας όπως την ξέρουμε και φαίνεται να δημιουργεί σταδιακά αυτό που θα λέγαμε όραμα. Ο Blake λοιπόν για κάθε ζευγάρι παπούτσια που πουλάει, προσφέρει ένα ζευγάρι σε παιδιά που έχουν ανάγκη. Αυτή η πολύ απλή ιδέα ήταν αρκετή για να φέρει την εταιρεία του στις πρώτες θέσεις των πιο γρήγορα αναπτυσσόμενων επιχειρήσεων του κόσμου στο είδος της. Προσφορά και ανταπόδοση «Αμερικανιά» ίσως πουν οι πιο σκεπτικιστές, καπιταλισμός με άλλα ρούχα θα αποφανθούν οι πιο κακεντρεχείς, lifestyle φιλανθρωπία θα σκεφθούν οι πιο σοφιστικέ, το ζήτημα όμως που θα πρέπει να εστιάσουμε είναι πως στην ουσία μιλάμε για ένα επιχειρηματικό μοντέλο το οποίο καταφέρνει να εμπλέξει όλους σε μια σχέση άμεσης και χειροπιαστής ανταπόδοσης. Η προσφορά δεν είναι μονοσήμαντη αλλά γίνεται με επιχειρηματικό σχεδιασμό, εμπεριέχοντας την έννοια της ανατροφοδότησης, χωρίς να εξαρτάται κάθε φορά από το περίσσευμα της εταιρείας. Η φιλανθρωπική διάσταση επομένως βασίζεται καθαρά σε ένα business υπόβαθρο και πρακτικές ενώ δεν συμβαίνει στο περιθώριο της επιχειρηματικής δραστηριότητας αλλά αποτελεί τον μοχλό που την κινεί, τη συντηρεί, την αναπτύσσει και παράλληλα της αποφέρει κέρδη. Οι λέξεις δεν είναι αθώες Στον αντίποδα, η έννοια της φιλανθρωπίας είναι συνδεμένη με μια διαφορετική ή ίσως πιο στρογγυλεμένη γλώσσα. Κάνουμε λόγο για προσφορά, αλτρουϊσμό, αγάπη προς το συνάνθρωπο, υποχρέωση/καθήκον, ευαισθησία, αναφερόμαστε σε ευεργέτες και ανθρωπιστές που έχουν μία αποστολή σε αυτή τη ζωή, σε φιλόπτωχα ταμεία και άλλα παρόμοια. Χωρίς να θέλω να απαξιώσω τη σημασία που έχουν ή είχαν κατά το παρελθόν αυτές οι έννοιες, θέλω να επικεντρωθώ στη φιλανθρωπική λογική που σε γενικές γραμμές συνοψίζεται στη φράση «κάνε το καλό και ρίξτο στο γιαλό», μία πρακτική με αμφίβολα αποτελέσματα και προοπτική σε βάθος χρόνου, τουλάχιστον στις παρούσες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες. Ουκ ολίγες φορές έχουμε ακούσει για μεγάλα «φιλανθρωπικά σκάνδαλα» που έγιναν ακριβώς στο όνομα της κοινωνικής προσφοράς ενώ η όποια καλή πρόθεση από πλευράς επιχειρηματιών πολλές φορές χάνει τη δύναμή της γιατί συνήθως γίνεται χωρίς σχεδιασμό και έρευνα, όπως δηλαδή θα συνέβαινε κανονικά στην περίπτωση μιας επένδυσης με καθαρά οικονομικό όφελος. Τροφή για σκέψη Άρα βρισκόμαστε μπροστά σε ένα νέο πεδίο επιχειρηματικής φιλανθρωπίας, το οποίο, στη συγκεκριμένη περίπτωση, φαίνεται να έχει μια απάντηση στις σύγχρονες προκλήσεις και να ισορροπεί ανάμεσα στον αυστηρό καπιταλισμό και τη χωρίς όρια φιλανθρωπία. Και παρά τις επιφυλάξεις που είναι λογικό να προκαλεί ένα τέτοιο εγχείρημα, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε πως τουλάχιστον μπορεί να εμπνεύσει. Περισσότερες πληροφορίες και αφορμές για δημιουργικά διλήμματα: www.toms.com www.guardian.co.uk/world/2010/jul/12/bill-and-melinda-gates-foundation |
